Dla tych, którzy cenią zarówno wygląd jak i zdrowie.

Blog kategorie
TĘCZA NA TALERZU, CZYLI CO MÓWIĄ NAM KOLORY WARZYW I OWOCÓW?
TĘCZA NA TALERZU, CZYLI CO MÓWIĄ NAM KOLORY WARZYW I OWOCÓW?

Uczta dla zmysłów

Jakie warunki musi spełniać udany posiłek? Oczywiście, musi być smaczny – ale to nie wszystko. Na poziom satysfakcji z jedzenia wpływają wrażenia odbierane wszystkimi zmysłami. Poza smakiem i zapachem podświadomie "oceniamy" teksturę i konsystencję żywności. Sama wiesz, jak przyjemne jest chrupanie albo odrywanie kawałków puszystego pieczywa, a chcąc pochwalić jakiś produkt często mówimy, że "rozpływa się w ustach". W ocenie bierze udział nawet zmysł słuchu – bo czy skwierczenie azjatyckiej potrawy na gorącym półmisku lub wesoły bulgot dobiegający z garnka nie pobudzają apetytu?

 

 

Wróćmy jednak do doznań wzrokowych, którym poświęcony jest nasz artykuł. Na pewno słyszałaś nieraz, że "najpierw jemy oczami", ale czy wiesz, że historia tej maksymy sięga aż I wieku n.e.? Jej autorstwo przypisuje się Apicjuszowi, rzymskiemu pisarzowi, autorowi ksiąg kucharskich. Powiedzenie pozostaje w obiegu do dziś, zresztą nie bez powodu: ludzki mózg, przystosowany na drodze ewolucji do sprawnego wyszukiwania pokarmu, błyskawicznie ocenia jego przydatność do spożycia i walory smakowe na podstawie obrazu.

 

Jaki kolor ma smak?

 

Kolory odgrywają w tym procesie znaczącą rolę. Jak twierdzi Charles Spence, autor bestselleru "Gastrofizyka": producent jedzenia lub napojów może zwiększyć percepcję słodyczy nawet o 10% dzięki dobraniu odpowiedniego koloru produktu lub jego opakowania*. Znamienne, że mowa właśnie o słodyczach: słodki smak rozpoznawany jest już przez niemowlęta w mleku matki, a niemal wszystkie maluchy uwielbiają zajadać się łakociami. Producenci żywności doskonale o tym wiedzą – bajeczne kolory cukierków, żelków czy lodów dodatkowo wabią najmłodszych konsumentów, a rodzice często ulegają perswazjom swoich pociech i kupują, kupują, kupują...

 

Dlaczego na talerzu powinno być kolorowo?

 

Oczywiście kolor jedzenia oddziałuje na nasz apetyt nie tylko w przypadku "grzesznych" przysmaków. Szefowie kuchni przykładają ogromną wagę do prezentacji swoich dań, dbając także o zróżnicowanie kolorystyczne. Posiłek cieszy wówczas nie tylko podniebienie, ale i oko, dodając aury wyjątkowości całej wizycie w restauracji.

 

 

Przypomnij sobie także ostatnią wizytę w warzywniaku lub na bazarku. Tęcza owoców i warzyw, posegregowanych według kolorów i wyeksponowanych w zasięgu wzroku, przykuwa uwagę od razu po przestąpieniu progu. Aż chce się podejść i wybrać dla siebie choć kilka najładniejszych!

 

Kolory warzyw i owoców są również informacją dla konsumenta: barwa danego produktu świadczy o zawartości konkretnych składników odżywczych, niezbędnych dla zdrowia i dobrego samopoczucia. Warzywa i owoce dzielą się na 5 głównych grup kolorystycznych. W zbilansowanym menu powinnaś znaleźć miejsce na każdą z nich.

Zielone warzywa i owoce

  • kapusta włoska, jarmuż, bok choy, brukselka, szpinak, szparagi, fasola szparagowa, sałaty, brokuł, ogórek, cukinia, groszek cukrowy, bób, papryka, seler naciowy, zioła, kiełki, kiwi, limonka, agrest, awokado, jabłka, winogrona

Zielony kolor warzyw i owoców wynika z obecności chlorofilu, nazywanego potocznie "krwią roślin": budowa chemiczna i funkcje tego związku wykazują wiele podobieństw do hemoglobiny, czyli nośnika tlenu i barwnika krwi. To dzięki niemu zachodzi proces fotosyntezy, jedna z najważniejszych przemian biochemicznych na naszej planecie. Spożywanie warzyw i owoców bogatych w chlorofil ma również ogromny wpływ na kondycję organizmu: wystarczy wspomnieć o korzyściach takich, jak dotlenienie komórek, usuwanie toksyn i metali ciężkich z krwiobiegu, wzmocnienie odporności i działanie antynowotworowe.

 

Zielone warzywa liściaste, kapustne i strączkowe są także wartościowym źródłem kwasu foliowego (łac. folium – liść!), substancji absolutnie niezbędnej w diecie kobiet w ciąży i planujących ciążę; kwas foliowy odgrywa kluczową rolę w prawidłowym rozwoju płodu. Niedobory kwasu foliowego mogą objawiać się ponadto spadkiem nastroju, problemami ze snem, rozdrażnieniem lub apatią – związek ten bierze udział w syntezie serotoniny, znanej powszechnie pod nazwą "hormonu szczęścia".

Czerwone warzywa i owoce

  • pomidor, papryka, rzodkiewka, maliny, truskawki, czereśnie, granat, czerwona porzeczka, jabłka, arbuz, dzika róża

Apetyczna czerwień jest zasługą antocyjanów i likopenu – naturalnych barwników i przeciwutleniaczy, neutralizujących działanie wolnych rodników, a w efekcie zmniejszających ryzyko wystąpienia nowotworów. Likopen poprawia pracę układu sercowo-naczyniowego, przeciwdziała udarom i zawałowi serca poprzez udrażnianie naczyń krwionośnych oraz udział w usuwaniu "złego" cholesterolu LDL. Przyszłe mamy powinny dostarczać sobie kwasu foliowego, a panowie starający się o dziecko – właśnie likopenu; związek ten zwiększa bowiem liczbę i aktywność plemników w nasieniu.

 

 

Owoce i warzywa powinno zjadać się w miarę możliwości na surowo, w całości; warto jednak wiedzieć, że przetwory pomidorowe są bogatsze w likopen, niż surowe pomidory! Nie żałuj sobie rozgrzewających zup, sosów, a nawet ketchupu – byle z dobrym składem. Masz ochotę na coś słodkiego? Najwięcej likopenu zawierają truskawki, niestety owocujące zdecydowanie zbyt krótko. Poza sezonem można jeść je w postaci liofilizowanej, np. w truskawkowym koktajlu białkowym Eco&Fit. Owoce poddane tej metodzie obróbki zachowują pełnię swoich wartości odżywczych i aromatu.

Żółte/pomarańczowe warzywa i owoce

  • marchew, dynia, cukinia, fasola szparagowa, kukurydza, soczewica, batat, papryka, cytryna, pomarańcza, mandarynka, pomelo, grejpfrut, kaki, śliwki, ananas, mango, karambola, brzoskwinia, banan, morela, jabłka, gruszki

W tym przypadku barwnikiem są karotenoidy – silne przeciwutleniacze wzmacniające odporność organizmu. Żółte warzywa i owoce powinny stale gościć w Twojej kuchni zwłaszcza, gdy mieszkasz w dużym mieście lub na obszarze dotkniętym wysokim stężeniem smogu: karotenoidy neutralizują działanie szkodliwych substancji przyjmowanych z wdychanym powietrzem.

 

Osobny akapit należy się beta-karotenowi, czyli prowitaminie witaminy A. Związek ten znacząco wpływa na prawidłowe funkcjonowanie narządu wzroku, opóźnia procesy starzenia, utrzymuje w dobrym stanie włosy, skórę i paznokcie. Żółty kolor jest charakterystyczny dla wielu owoców tropikalnych i cytrusów, które dojrzewają w ostrym słońcu. Beta-karoten chroni je bowiem przed szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym.

 

 

Także u ludzi prowitamina A zmniejsza wrażliwość skóry na słońce (choć nie zwalnia Cię z obowiązku stosowania kosmetyków z filtrem UV!) i przyspiesza opalanie, nadając ciału ładnego, zdrowego koloru. Chrupanie surowej marchewki i picie świeżo wyciśniętego soku to znane domowe sposoby na poprawę karnacji – na tyle skuteczne, że jeśli przesadzisz z ich ilością, skóra może nawet lekko się zażółcić! Na szczęście po odstawieniu beta-karotenu efekt mija bez śladu.

Białe warzywa i owoce

  • por, korzeń selera, pasternak, jicama, korzeń pietruszki, rzepa, fenkuł, cebula, szalotka, czosnek, kalafior, kalarepa, jabłka, gruszki, biała porzeczka

Biały kolor warzywa lub owocu świadczy o obecności flawonoidów – antyoksydantów o działaniu przeciwzapalnym. Związki te są niezwykle ważne dla pracy układu immunologicznego. Odporność wzmacniają zwłaszcza zwłaszcza czosnek i cebula. Oba warzywa znane są w domowej medycynie jako "naturalne antybiotyki", stosowane przy każdym przeziębieniu czy grypie – po zmiażdżeniu uwalnia się zawarta w nich allicyna, czyli związek siarki o silnym działaniu bakteriobójczym i grzybobójczym. Allicyna obniża także ciśnienie krwi.

 

10-letnie badanie z Wydziału Żywienia Człowieka holenderskiego Uniwersytetu w Wageningen wykazało korelację między spożywaniem dużych ilości białych warzyw i owoców a rzadkim występowaniem udaru mózgu. Eksperymentowi poddało się 20 069 osób w wieku około 40 lat, niecierpiących wcześniej na choroby układu krążenia. Badani zostali podzieleni na 5 grup – każda z innym dominującym kolorem żywności roślinnej w diecie.

 

Po dekadzie obserwacji stwierdzono, że w grupie jedzącej warzywa i owoce o białym miąższu, z których połowę stanowiły jabłka i gruszki, zaobserwowano aż 52% mniej zachorowań na udar mózgu w stosunku do pozostałych grup! Choć procedury badawcze trwają do dziś, dotychczasowe wnioski wystarczająco przekonują nas o dobroczynnych właściwościach białych roślin.

 

 

Fioletowe/niebieskie warzywa i owoce

  • bakłażan, czerwona kapusta, burak, czerwona cebula, radicchio, borówki amerykańskie, czarne jagody, jeżyny, winogrona, czarny bez, śliwki, czarna porzeczka, aronia, żurawina

Warzywa i owoce ujęte w grupie "fioletowych" przybierają w rzeczywistości różnorodne barwy – oprócz fioletu może być to czerń, granat czy ciemne, intensywne bordo. Tym, co je łączy, jest wysoka zawartość flawonoidów zwanych antocyjanami. Zbieżność z grupą czerwoną jest nieprzypadkowa: w kwaśnym środowisku antocyjany barwią rośliny na czerwono, natomiast przy pH powyżej 7 – właśnie na fioletowo.

 

Antocyjany znajdują zastosowanie w profilaktyce udaru mózgu i leczeniu schorzeń układu krążenia, ponieważ zapobiegają agregacji płytek krwi, a w praktyce – powstawaniu zakrzepów, które mogłyby zakłócić dopływ krwi do serca. Odpowiednie dotlenienie i ukrwienie mózgu jest bardzo istotne także dla układu nerwowego. Jeśli przez chroniczny stres i przepracowanie ciężko Ci zebrać myśli, zamień dotychczasowe przekąski na borówki, jagody czy jeżyny, by ułatwić sobie koncentrację i zapamiętywanie potrzebnych informacji.

 

To nie koniec korzystnych właściwości niebieskich owoców i warzyw. Antocyjany łagodzą także schorzenia pęcherza i układu moczowego; nie bez kozery najpopularniejszym leczniczym sposobem domowym jest sok z żurawiny. Antocyjany w kombinacji z witaminą C – zawarte m.in. w porzeczkach, aronii czy owocach bzu – pomagają leczyć przeziębienia i wzmacniać odporność w sezonie jesienno-zimowym. Niebieski kolor warzyw lub owoców świadczy wreszcie o bogatej zawartości niezbędnych dla zdrowia i samopoczucia minerałów: cynku, potasu, żelaza i fosforu.

 

*Charles Spence, "Gastrofizyka", wyd. Świat Książki, 2018.

 

Wypróbuj koktajl białkowy Eco&Fit – w 100% naturalny, wartościowy składnik zbilansowanej diety!

 

Czytaj także:

Jak prawidłowo komponować zdrowe posiłki?

Liofilizowane owoce i warzywa - zdrowsza alternatywa dla mrożonek

7 porad na początek zdrowej diety

 


Teksty blogowe tworzy zespół Eco&Fit. Jesteśmy pasjonatami zdrowego stylu życia, z radością zarażamy innych miłością do aktywności i chętnie dzielimy się naszą wiedzą z zakresu dietetyki oraz treningów. Stworzyliśmy koktajl białkowy w 100% pochodzenia naturalnego w 4 smakach, z którym kobiety dbające o sylwetkę łatwiej mogą osiągnąć swoje cele.

do góry
Sklep jest w trybie podglądu
Pokaż pełną wersję strony
Sklep internetowy Shoper Premium